Newsletter Tydzień w SEP

W słoneczne czwartkowe popołudnie, 24 kwietnia 2025 r., grupa Członków i Sympatyków Stowarzyszenia Elektryków Polskich spotkała się przed siedzibą Oddziału Warszawskiego SEP przy ul. Czackiego 3/5 – tj. Warszawskiego Domu Technika. To właśnie stąd wyruszyliśmy na pieszy spacer po jednej z najbardziej fascynujących przestrzeni miejskich stolicy – Placu Powstańców Warszawy, by poznać jego zmienne oblicza na przestrzeni wieków. Spacer odbywał się pod hasłem „5 twarzy Placu Powstańców Warszawy”, a jego celem było odkrycie, jak wiele imion nosił ten plac, i jak znacząco zmieniało się jego otoczenie. W trakcie wędrówki poznaliśmy nie tylko historię placu, ale także charakterystyczne budynki, które zachowały się do dziś i nadal wpisują się w panoramę miasta.

Dzisiejszy Plac Powstańców Warszawy to miejsce, którego historia jest bogata i zróżnicowana. W przeszłości nosił on aż pięć różnych nazw:

1. Plac Warecki, zwany także Zielonym – od drogi prowadzącej do Warki i otaczającej zieleni.
2. Plac Dzieciątka Jezus – od znajdującego się tu niegdyś szpitala i przytułku.
3. Plac Pocztowy – z uwagi na znajdujący się tu ważny punkt Poczty Głównej.
4. Plac Napoleona – nazwa nadana w okresie międzywojennym, funkcjonująca aż do 1952 roku.
5. Plac Powstańców Warszawy – obecna nazwa, upamiętniająca bohaterów Powstania Warszawskiego.

Każda z tych nazw wiązała się z innym okresem historycznym i innym charakterem placu. Od miejsca o charakterze społecznym i religijnym, przez centrum usługowo-handlowe, aż po przestrzeń pełną nowoczesnych gmachów administracyjnych.

Ocalałe budynki – świadkowie historii:

Współczesny plac wygląda zupełnie inaczej niż jego wcześniejsze odsłony. Z dawnej bogatej architektury zachowały się tylko nieliczne obiekty, które dziś stanowią istotne punkty odniesienia w miejskim krajobrazie:

• Hotel Warszawa (dawniej gmach Prudentiala) – jeden z najbardziej rozpoznawalnych budynków międzywojennej Warszawy, zbudowany w latach 30. XX wieku jako nowoczesny apartamentowiec. W czasie wojny bardzo zniszczony, później odbudowany, obecnie pełni funkcję ekskluzywnego hotelu, do którego wnętrz mieliśmy okazję zajrzeć – zachwyca połączeniem historii i nowoczesnego designu.
• Dom Chłopa – modernistyczny budynek z lat 50., powstały z myślą o zapewnieniu zaplecza noclegowego i konferencyjnego dla przyjeżdżających do stolicy rolników i działaczy wiejskich. Obiekt przetrwał do dziś i pełni funkcje hotelowo-biurowe.
• Gmach Narodowego Banku Polskiego (NBP) – monumentalna bryła z lat powojennych, do dziś mieszcząca instytucję finansową o kluczowym znaczeniu dla państwa. Budynek dominuje nad placem i wpisuje się w estetykę socrealizmu.

Nieistniejące już obiekty – ślady wspomnień:

Podczas spaceru z sentymentem wspominaliśmy inne budowle, które nie przetrwały próby czasu – szpital Dzieciątka Jezus, wspaniałe kamienice, fabryki, a także legendarne elementy miejskiego folkloru: szalet publiczny, drewniane domki, które jeszcze nie tak dawno temu funkcjonowały na placu, czy też… basen, który przez krótki czas stanowił zaskakującą atrakcję centralnego punktu placu.

Podsumowanie:

Spacer był niezwykle ciekawą lekcją historii miasta – tej dużej i tej codziennej. Dzięki pasji prowadzącego wycieczkę, mogliśmy nie tylko usłyszeć o zmianach urbanistycznych, ale również wyobrazić sobie, jak wyglądało życie mieszkańców tego rejonu w różnych epokach. Plac Powstańców Warszawy okazał się miejscem, które – mimo swego niepozornego dziś wyglądu – kryje w sobie bogatą, wielowarstwową opowieść o Warszawie.

Serdeczne podziękowania dla organizatorów i wszystkich uczestników spaceru za wspólnie spędzony czas i ciekawe rozmowy. Do zobaczenia na kolejnych wycieczkach!

Tekst: Andrzej Englert Zdjęcia: Agnieszka Englert